#2 Wie was Clara Wichmann? - Door Huayro Pootjes
Deze is voor Clara
Op 15 februari, honderd jaar geleden, verloor Nederland een van haar grootste en meest waardevolle denkers van het moment: Clara Wichmann (1885-1922). Geboren in een hoogopgeleid en artistiek nest, bleek het een kwestie van tijd voor zij zich zou ontwikkelen tot een virtuoos schrijfster en jurist.
Met een alomvattend interessegebied waagde Clara zich aan menig thema. Bewapend met pen en stem, openbaarde haar analyses de problemen achter de kapitalistische en patriarchale maatschappij. Uitbuiting van de arbeidersklasse was institutioneel gewaarborgd. Sterker nog, kapitalisme hield volgens haar het bestaan van de lagere sociaaleconomische klasse in stand. Vrouwenemancipatie was – tegen de bredere maatschappelijke opvatting in – nog lang niet voltooid. Zowel achter de gesloten deuren van gezinswoningen als op de werkvloer werden vrouwen chronisch achtergesteld, oftewel: gediscrimineerd.
Echter was haar werk ook specifiek toegespitst op criminaliteit en het strafrecht. Zij promoveerde cum laude. Na slechts vijf jaar werkzaam te zijn bij het CBS werd ze al aangesteld als hoofd van de afdeling criminologie. Met haar expertise besloot zij zich hard te maken voor hervorming van het strafrecht. Besmet met een demoniserend mensbeeld van “de crimineel”, werd het strafrecht vooral aangedreven door vergeldingszucht, redeneerde zij. In plaats daarvan moesten we ons bewust worden van de maatschappelijke oorzaken van criminaliteit en van de factoren die ervoor zorgden dat wij bepaalde acties als crimineel zagen en anderen niet. Geplaagd door armoede en uitbuiting werden velen tot misdaad gedwongen. Zouden we deze mensen dan echt als crimineel moeten bestempelen? Hebben andere, mogelijk meer geprivilegieerde personen eigenlijk wel het recht om over deze groep te oordelen op de manier dat het strafrecht dat zo onherroepelijk doet? Het uiteenzetten van zulke vraagstukken maakte Clara een onmisbare geleerde.
Met 36 jaar overleed Clara in het kraambed bij de geboorte van haar dochter. Ter ere van de honderd jaar die sindsdien zijn gepasseerd, staan er vanaf haar sterfdag, 15 februari, 36 dagen in het teken van haar gedachtegoed. Want inderdaad, haar geluid is nog altijd nodig in het rumoer van vandaag.
Deze is voor Clara.
Huayro Pootjes
Huayro is een interdisciplinair opgeleide politicoloog, die zich specialiseert in de institutionele invloed op conflicten en identiteit. Voor RJN houdt hij zich bezig met herstelrecht in de Nederlandse politiek.
